شماره نظریه۱۶۶۹/۹۶/۷

شماره پرونده۱۲۵۱-۱/۱۲۷-۹۵

تاریخ نظریه۱۳۹۶/۰۷/۲۲

استعلام: ۱-آیا معافیت از پرداخت هزینه دادرسی در قوانین ماده ۵ قانون حمایت از خانواده و تبصره الحاقی به ماده ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی در حکم اعسار می باشد تا پس از محکوم له واقع شدن مدعی اعسار حکم به پرداخت هزینه دادرسی داد یا نهادی مستقل است و می بایست وفق بند ۲۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت محکوم علیه را محکوم به پرداخت هزینه دادرسی در حق دولت کرد یا اساسا هزینه دادرسی را نباید اخذ کرد؟

۲-منظور از معافیت از پرداخت هزینه دادرسی موضوع تبصره ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی کدام هزینه های دادرسی به تفکیک می باشد با توجه به تصریح ماده ۵۰۲ بهای اوراق دادخواست و هزینه تطبیق با اصل اوراق و هزینه ورودی دادخواست و هزینه دادرسی دعوی مالی و هزینه دعاوی مالی غیر کیفری قانون بودجه سال ۹۳

با توجه به قوانین موجود در زمینه اجرای احکام مدنی، ضروری است که در طرح یک دعوای حقوقی با دقت و زیرکی عمل شود. حتی اگر در این دعوا پیروزی حاصل گردد، ممکن است به نتیجه مطلوبی دست نیافت. زیرا احتمال دارد که در زمانی که خوانده از طرح دعوا مطلع می‌شود یا به یقین می‌رسد که در این دعوا شکست خواهد خورد، اقدام به انتقال اموال خود به نام دیگران کند. این اقدامات ممکن است شامل ارائه دادخواست اعسار و اخذ رأی در این زمینه باشد، به طوری که با عدم وجود مالی به نام خوانده، عملاً پیروزی خواهان در دعاوی حقوقی بی‌ثمر خواهد شد.

آیا می‌دانستید که در دعاوی اعسار از پرداخت محکوم‌به همیشه این‌گونه نیست که خواهان موظف به اثبات ادعای خود باشد؟

شخصی که ادعای اعسار از محکوم‌به می‌کند، به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین یا به دلیل عدم دسترسی به اموال خود، از پرداخت دینی که بر عهده‌اش است، اظهار ناتوانی می‌کند. به طور کلی، وضعیت مالی محکوم‌علیه می‌تواند دو حالت داشته باشد:

۱. در برابر بدهی‌ای که دارد، مالی به دست آورده است. به عنوان مثال، ممکن است خودرویی خریده باشد و به این دلیل که باید بهای آن را پرداخت کند، در وضعیت مالی ناسالمی قرار گیرد.

۲. بدون اینکه مالی به دست آورده باشد، وضعیت مالی نامناسبی برای او ایجاد شده است. مثلاً ممکن است به دلیل بی‌احتیاطی خسارتی را به کسی وارد کرده باشد، در عقد نکاح مقدار مهر را به عهده گرفته باشد یا از فرد دیگری ضمانت کرده باشد.